Het Autismecafé is een initiatief van ouders voor ouders, familieleden, vrienden en professionals die een kind of partner met een autismespectrumstoornis hebben, meemaken of begeleiden. De toegang tot de Autismecafé thema-avonden in de BaLaDe is gratis. Het Autismecafé vervult een regiofunctie. Het vindt tweemaandelijks plaats met wisselende sprekers, behalve in de zomermaanden.

Het thema van deze avond is Autisme en trauma. Waarom komt trauma vaker voor bij mensen met een autismespectrumstoornis (ASS)?

Mensen met ASS hebben een verhoogde kans op traumatische ervaringen, en dat heeft verschillende oorzaken:

Kwetsbaarheid voor overprikkeling

Geluiden, drukte, aanrakingen of sociale situaties kunnen overweldigend zijn. Als dit vaak en intens gebeurt zonder steun of regulatie, kan dit traumatisch worden.

Moeite met sociale communicatie

Hierdoor begrijpen mensen met ASS soms minder goed wat er gebeurt, of hebben ze moeite zich te verdedigen in lastige situaties. Dat kan leiden tot pesten, uitsluiting of misbruik.

Afhankelijkheid van voorspelbaarheid

Onverwachte veranderingen (verhuizing, scheiding, verlies, ziekenhuisopname) kunnen voor mensen met ASS extra ingrijpend zijn en sneller als traumatisch worden ervaren.

Hogere kans op pesten en sociale uitsluiting

Veel mensen met ASS ervaren langdurige sociale afwijzing, en herhaalde negatieve ervaringen kunnen een complex trauma veroorzaken.

Verhoogde lichamelijke en psychische comorbiditeit

Angststoornissen, depressie en sensorische overgevoeligheid versterken de kans dat gebeurtenissen als traumatisch worden beleefd.

Wanneer spreken we van een trauma?

We spreken van een trauma als iemand een schokkende gebeurtenis heeft meegemaakt (zoals geweld, ongeluk, misbruik, pesten, verlies) en daarna blijvende klachten ontwikkelt, zoals herbelevingen (nachtmerries, flashbacks), vermijding (plekken, mensen of gedachten vermijden), negatieve gevoelens (schuld, schaamte, hopeloosheid) en verhoogde waakzaamheid (prikkelbaarheid, slaapproblemen, schrikreacties).

Bij ASS kan trauma zich soms anders uiten in bijvoorbeeld verergering van prikkelgevoeligheid, een toename van dwangmatigheid of rigide routines,

plotseling verlies van vaardigheden (regressie) en emotionele uitbarstingen of juist afsluiten (shutdown).

Hoe behandel je trauma bij mensen met ASS?

Behandeling vraagt maatwerk. Standaard traumatherapieën werken vaak, maar moeten aangepast worden:

• Psycho-educatie: Uitleg in duidelijke, concrete taal over trauma en stressreacties.

• Veiligheid en voorspelbaarheid: Duidelijke structuur, vaste routines en een voorspelbare omgeving zijn cruciaal om angst te verminderen.

• Traumagerichte behandeling zoals EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) kan effectief zijn, mits aangepast (kortere sessies, visuele hulpmiddelen, duidelijke uitleg); cognitieve gedragstherapie met nadruk op concrete stappen en visualisaties; narratieve therapie: het verhaal ordenen en betekenis geven in begrijpelijke taal.

• Regulatievaardigheden aanleren: Ademhaling, ontspanning, sensorische hulpmiddelen (noise-cancelling koptelefoon, verzwaringsdeken, rustige ruimte).

• Ondersteuning van omgeving: Ouders, begeleiders of leerkrachten betrekken zodat de dagelijkse omgeving veilig en stabiel is.

Hoe ga je om met mensen met ASS en trauma?

Door te luisteren en erkennen, neem gevoelens serieus, ook als de gebeurtenis voor jou 'klein' lijkt. Wees duidelijk en voorspelbaar, leg uit wat je gaat doen, geen verrassingen. Gebruik visuele steun, schema’s, pictogrammen of geschreven stappenplannen. Geduld en rust, herstel gaat vaak trager en stap voor stap. Creër een veilige omgeving, zowel fysiek (rustige plek) als sociaal (geen pesten, duidelijke afspraken) en focus op sterke kanten, laat zien wat iemand wél kan, om zelfvertrouwen en veerkracht op te bouwen.

Trauma komt vaker voor bij mensen met ASS door overprikkeling, sociale kwetsbaarheid en een grotere gevoeligheid voor onvoorspelbaarheid. Trauma herken je aan blijvende klachten, maar bij ASS vaak in andere signalen zoals regressie of verergerde rigiditeit. Behandeling is mogelijk, met aangepaste traumatherapie en veel aandacht voor structuur, veiligheid en steun.

Praktische voorbeeld

Een kind met ASS wordt regelmatig gepest in de klas. Voor klasgenoten lijkt dit 'gewoon plagen', maar voor het kind is dit een herhaalde bedreiging. Het kind krijgt paniekaanvallen bij het naar school gaan, weigert mee te doen met groepsopdrachten en slaapt slecht.

Aanpak

De leerkracht maakt een duidelijk anti-pestprotocol en bespreekt dit visueel met de klas. Het kind krijgt een rustplek in het lokaal waar het heen mag als het overprikkeld raakt. Er komt een buddy-systeem: één klasgenoot die helpt bij overgangsmomenten en de intern begeleider schakelt een psycholoog in die EMDR toepast om de pestervaringen te verwerken.

Welkom!

Graag gaan wij met u in gesprek om ervaringen te delen en van elkaar te leren. We zien u graag woensdagavond 24 september vanaf 19.00 uur in de BaLaDe om met u in gesprek te gaan. Deze avond is gratis toegankelijk voor ouders en familie van kinderen met autisme, belangstellenden, hulpverleners, leerkrachten en docenten. Ook voor jongeren en volwassenen met een autismespectrumstoornis (ASS), die vragen hebben over dit onderwerp. U bent allemaal van harte welkom, wij hopen wederom op een grote opkomst!

Programma

19.00 uur Ontvangst met koffie & thee

19.25 uur Welkom en start programma

19.30 uur Deel 1

20.30 uur Pauze

20.45 uur Deel 2

21.30 uur Napraten met een drankje

Locatie: BaLaDe 1 in Waalwijk

Ruime, gratis parkeergelegenheid aanwezig bij ingang De Jonghestraat. Toegang gratis, een gift is welkom, vooraf aanmelden niet nodig!