‘De gasprijzen gaan binnenkort omlaag.’ Haar collega-schoonmakers keken haar vragend aan, en ik luisterde mee. ‘Waarom denk je anders dat ze zeggen dat we een vast contract moeten nemen?’ Het duurde even voordat deze redenering bij me geland was. Deze vrouw ging er dus per definitie vanuit dat energiemaatschappijen en de overheid een advies geven, waar niet wij, maar zij beter van worden. Dan heb je een zwaar leven…
En misschien heeft ze dat ook wel. Ze zal ook alles duurder zien worden en niet veel verdienen. Dan voel je je gauw benadeeld. Toch leek het me ook een redenering die veel meer mensen zouden kunnen maken. Overal hoor ik mensen het negatieve verwachten. Hij of zij zal wel niet mee willen werken, of bij de dokter kun je toch niet terecht, of weet je wel hoe lang de levertijd is?
En eerlijk is eerlijk, alles gaat ook stroever. Mensen lijken drukker dan ooit en op zichzelf. Je kunt niet meteen overal terecht in de gezondheidszorg. Levertijden zijn langer. Het wordt moeilijker om ergens een mens te spreken te krijgen van een online-winkel.
Alle levertijden, beperkingen, prijsverhogingen en tekorten stellen je voor voldongen feiten en doen ons, onze portemonnee, of de urgentie van onze problemen tekort. We lijken geen keus te hebben. Maar we hebben wel een keus in hoe we ermee omgaan.
Als alles altijd donker is, en als je het donkere scenario verwacht (ze zullen wel niet… zie je wel… zul je zien dat…) dan kun je in het donker het positieve niet meer zien. Je kunt niet meer het negatieve van het positieve onderscheiden. Dan is alles donker: wat je van mensen verwacht, hoe je over instellingen denkt en dat je er zelf helemaal niets aan kan doen. Mijn leraar archeologie bij de opleiding voor dominees leerde me: ‘Als je een verbrande stad wil vinden, dan vind je een verbrande stad.’ Als je zeker denkt te weten hoe mensen zijn of hoe er met jouw omgegaan wordt, dan kun je ook niet anders meer kijken.
Als je ervoor kiest om ergens licht mee om te gaan, dan kun je in het licht wel het positieve zien. Én het negatieve, natuurlijk. Maar als je van het donker uitgaat, dan heeft het donker meteen gewonnen. En ja, er is genoeg reden om negatief te zijn en het slechte te verwachten. Maar het komt erop aan dat we dat leren onderscheiden. In het licht kun je onderscheiden wat goed is en wat niet. In het donker niet. Dat is de keus die je hebt, ook als je je voor het blok gezet voelt. Wat kun je dan nog wel? Als je je dat afvraagt, dan maak je jezelf niet afhankelijk van die ander of van de situatie die jou benadeelt. Dan ben je geen slachtoffer. Daar is niemand ooit beter van geworden.
Ja, je loopt het gevaar om teleurgesteld te worden of zelfs bedonderd. Maar als je altijd alles donker inziet, dan ontneem je jezelf de mogelijkheid om verrast te worden en verwonderd.
En weet je wat het erge is: de gasprijzen zíjn gedaald. Tegenover mijn vaste contract zal het niet veel verschil maken, maar toch. Had de schoonmaakster gelijk? Ik wil dat niet geloven en ben blij met de tijdelijke zekerheid.
Dominee Otto Grevink is predikant voor Sprang-Capelle, Kaatsheuvel en de Efteling, en Waspik vanuit De Brug, en pionier bij Zin op School in Waalwijk en bij De Plaats op Ameland. Reacties zijn welkom op ottogrevink@gmail.com.