Marie van de Middelhaai geeft ruim 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie beschrijft wekelijks haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop. Óóns Marie schrééf in de afgelópen 21 jaoren bè mekare 112 liekes óver ’t aauwverwetse alledaogse eenvoudige tevrejen boerelèèven. Marie pebeert van ieder lieke ’n kort filmke te maoken mi grúún beelden van ’t bóéderijke, van binnen en van búíten, zólang dè nog kan. Ès er die medèèrn húís komen te staon, die-j-’t ùìtzicht van ’t bóéderijke *verinneweren, dan is ’t te laot en is ’t aauwverwetse, sund zat, vórt vèùrgóéd vèùrbij, krek ès nou bij kesteeltje Stéénenburg in Kúíjk. Wilde de aauwverwetse filmkes gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare) zíén, dan kande die op Facebook vèènden gewóón onder de naom Marie van de Middelhaai. Déés wèèk prizzeteer ik hier vèùr jullie de tekst van m’n lieke: De mol .
‘t Is nog krekke-n-april, grasmàònd. Óóns geminte is vleei wèèk al wizzen maaien. Vruuger zaagde dan maanskèèrels mi-j-’n *zaasie en hèùrde zun schôn zaacht gelúíd van schèèrp (vèùr de Hàòrstéég: scharp) staol dè dèùr ‘t gras hénen snijdt en tussendeur ’t schèèrpen (vèùr de Hàòrstéég: scharpen) van de zaasie mi de *mèèl of mi-j-’t *haoren. Ik haauw van die aauwverwetse geluij. Mer dè is er tégesworeg, sund zat, nie mir bij. In óóns medèèrn màòtschappij moet alles mi ‘nen hóòp lèèven, lèèken ’t wel: mi gehoem en geronk, gehor en gebonk, man, man. Ikke kèèken wè-t-er gàònde waar, war. Waren ze de kaanten àòn ’t maaien mi zun rakketakmesíén. Mer ’t laag hier tussen dè gras himmel vol mi molshóòpen. Nou méénsen, ’t zaand van die molshóòpen dè vlóóg er om ‘ew óòr: ‘nen hóòp stof. Man, man! Dè kredde d’r van, van molshóòpen maaien. ‘ne Zaandstörm in de Sahara is er niks bij.
De mol
De mol, de mol, de mol, de mol
De mol graoft altij mer deur
Hij graoft en hij graoft
Hij graoft en hij graoft
’t Is er éène sleur
De mol màòkt hóòp nàò hóòp
Wel taggeteg hóòpen op ’n rij
Langs de straot en m’n paoike
M’ne wal en m’n waaike
Op d’n dam, in d’n hof
Hij màòkt ’t te grof
Ik wor daorvan niks nie blij
De mol, de mol, de mol
De mol graoft altij mer deur
Hij graoft en hij graoft
Hij graoft en hij graoft
Hil m’ne moeshof deur
De mol màòkt er unne gang
van aacht kilométer lang
Daor strúínt en daor snaait ie
Daor grept en daor graait ie
Daor vangt en daor frit ie
En daor dan it ie
z’n bùìkske himmel vol
De mol, de mol, de mol
De mol frit altij mer deur
Hij frit en hij frit
Hij frit en hij frit
Al m’n knöllekes deur
De mol wónt onder de grond
Daor hi-t-ie z’n èègen hol
Daor lééft en daor slàòpt ie
Daor wónt en daor wàòkt ie
Daor vèècht en daor vrijt ie
En daor dan krijt ie
‘ne nest àòn jong himmel vol
De mol, de mol, de mol
De mol vrijt altij mer deur
Hij vrijt en hij vrijt
Hij vrijt en hij vrijt
En jong kómen al mer deur
Dus hè’k ’n fles nirgezet
’n Fles zonder bójjem in z’n hol
’t Gàò tochten, ’t gàò súízen
’t Gàò túúten en rúízen
’t Gàò jaanken en maauwen
’t Gàò flúíten en graauwen
Dè haauwt dieje mol nóòt nie vol!
Mer de mol, de mol, de mol
De mol die doe-g-’t gin zier
Hij graoft en hij graoft
Hij graoft en hij graoft
Hij graoft mi-j-’n man of vier!
De mol krèègt nou nog éèn kaans
om ùìt z’n èègen weg te gaon
Te vluchten, verkassen
Verhúízen, opkrassen
Te móéven, aftaaien
of d’r ùìt te naaien
mer dan is ’t echt gedaon
Mer de mol, de mol, de mol
De mol blèèft altij mer hier
Hij blèèft en hij blèèft
Hij blèèft en hij blèèft
Hij blèèft er mi véúl plezier
Nou hè’k ’n klim àòngeschaft
Zun hille schèèrpe klim
Mi taanden en klaauwen
om nie van te haauwen
want ’t is hillemaol
van èèzer en staol
Ochèèrm dieje mol
Mer de mol, de mol, de mol
De mol graoft mi hil z’ne nest
Hij graoft en hij graoft
Hij graoft en hij graoft
Ze graoven vórt mi z’n zes!
Ik zet m’n klim in ’ne gang
en waacht dan ’n uur of vier lang
Dan vréés en dan waacht ik
Dan hóòp en dan smaacht ik
Dan kèèk en dan bliek ik
Dan gruw en dan zie ik
’t *lèèk van de mol
De mol, de mol, de mol
De mol is nou morsdóòd
Hij is er gewist
Tèèd vèùr ’n fist
Mer al z’n jong zen nou gróòt!
Woorden ùìt m’n woordeboek:
zaasie = zeis
méél = strijkstok
haoren = haren, scherpen van zeis met behulp van een speciale hamer en aambeeldje (haargetouw)
lèek = lijk
Houdoe, war! Marie.
Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl
Marie van de Middelhaai.